Hiện nay, kiến trúc xanh đang trở thành xu hướng được ưa chuộng trong xây dựng. Nhưng liệu đây có phải là lựa chọn tối ưu phù hợp cho công trình của bạn? Trong bài viết này IMA Việt Nam sẽ phân tích chi tiết những ưu điểm vượt trội cũng như các hạn chế cần cân nhắc của kiến trúc xanh nhằm giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt nhất cho tổ ấm của bạn.
Tìm hiểu về kiến trúc xanh
Kiến trúc xanh trong xây dựng là việc áp dụng các nguyên tắc và giải pháp của kiến trúc xanh vào toàn bộ quá trình thiết kế, thi công, vận hành và bảo trì các công trình xây dựng. Việc đưa kiến trúc xanh vào không gian sống không đơn thuần chỉ là những bản thiết kế, quá trình trình lựa chọn vật liệu xây dựng,… hơn hết đây còn là một sự lựa chọn cho phong cách sống bền vững, gần gũi với thiên nhiên, ưu tiên những vật liệu tái chế nhằm giảm tác động tiêu cực tới môi trường.
Ưu điểm của kiến trúc xanh
Giảm thiểu tác động tiêu cực cho môi trường
Ưu điểm có thể thấy rõ nhất của kiến trúc xanh là giảm tác động tiêu cực cho môi trường và vật liệu xây dựng. Từ khâu khai thác nguyên liệu thô, sản xuất, vận chuyển, xây dựng, vận hành. Bằng những thiết kế thân thiện với môi trường như sử dụng vật liệu cách nhiệt hiệu quả như kính Low-E, tường xanh, mái xanh, vật liệu tái chế, hay năng lượng tái tạo, thiết kế hệ thống xử lý và tái sử dụng nước thải.
Ngôi nhà mang kiến trúc xanh của bạn sẽ có thể tận dụng tối đa ánh sáng tự nhiên và thông gió tự nhiên để giảm nhu cầu sử dụng đèn chiếu sáng và điều hòa không khí. Không chỉ vậy, hiệu quả của những vật liệu cách nhiệt còn giúp ngôi nhà của bạn cũng sẽ giúp giữ nhiệt độ ổn định trong nhà, giảm thất thoát nhiệt vào mùa đông và ngăn chặn nhiệt xâm nhập vào mùa hè, từ đó tiết kiệm năng lượng cho hệ thống sưởi ấm và làm mát.
Bảo tồn tài nguyên thiên nhiên
Không chỉ giúp giảm thiểu những tác động tiêu cực môi trường, kiến trúc xanh cũng giúp bảo tồn tài nguyên thiên nguyên thiên nhiên qua việc giảm nhu cầu sử dụng năng lượng từ các nguồn không tái tạo than đá, khí đốt. Đây là nguyên nhân chính gây ra hiệu ứng nhà kính, làm trái đất nóng lên và dẫn đến biến đổi khí hậu, các hiện tượng thời tiết cực đoan. Khi giảm sử dụng các nguồn này tức là trực tiếp cắt giảm lượng khí thải giúp chậm quá trình biến đổi khí hậu và giúp bảo tồn tài nguyên thiên nhiên
Trong kiến trúc nhà xanh, để bảo tồn tài nguyên thiên nhiên các kiến trúc sư thường lựa chọn giải pháp áp dụng thiết kế giúp tiết kiệm nước như mái dốc, máng xối và ống thoát nước sẽ thu gom nước, bộ lọc thô, bộ lọc carbon,.. hay những biện pháp tái sử dụng nước thải, nước mưa nhằm giúp giảm lượng nước sạch khai thác từ sông, hồ, mạch nước ngầm.
Không chỉ vậy, kiến trúc xanh hiện nay cững uu tiên sử dụng vật liệu tái tạo (tre, gỗ bền vững) hoặc tái chế (thép, bê tông tái chế) giúp giảm tốc độ cạn kiệt các khoáng sản, quặng mỏ tự nhiên.
Tiết kiệm chi phí vận hành dài hạn
Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu cho vật liệu hoặc công nghệ xanh có thể cao hơn, nhưng ưu điểm mà kiến trúc xanh sẽ đem lại là giảm thiểu chi phí vận hành hàng tháng như tiền điện, nước bởi vật liệu xanh thường bền hơn, ít bị hư hại bởi các yếu tố môi trường như độ ẩm, nhiệt độ, mối mọt.
Không chỉ vậy, các thiết kế thông minh cũng giúp bảo vệ các bộ phận công trình, điều này làm giảm tần suất và chi phí cho việc sửa chữa, bảo trì định kỳ hoặc thay thế vật liệu. Ngoài ra độ bền của vật liệu và thiết kế giúp công trình có tuổi thọ cao hơn sẽ giảm nhu cầu xây mới hoặc cải tạo lớn, tiết kiệm chi phí tài nguyên và vật chất trong dài hạn. Bằng cách giảm lượng rác thải xây dựng và phân loại để tái chế, chi phí cho việc thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải cũng được giảm thiểu.
Nâng cao sức khỏe tinh thần
Với những thiết kế có tầm nhìn ra không gian khuôn viên xanh, những cây xanh trong nhà sẽ giúp giảm căng thẳng, lo âu, cải thiện tâm trạng và tăng cảm giác thư thái, bình yên. Ngoài ra việc tận dụng ánh sáng tự nhiên giúp điều chỉnh nhịp sinh học, cải thiện giấc ngủ, giảm mệt mỏi mắt và nâng cao sự tỉnh táo, tập trung.
Cải thiện chất lượng không khí trong nhà
Nhờ vào những vật liệu không độc hại không phát thải các hóa chất gây hại vào không khí và những thiết kế thông gió, cửa sổ hợp lý gần gũi với thiên nhiên, chất lượng không khí trong những ngôi nhà kiến trúc xanh cũng được cải thiên đáng kể. Những hệ thống thông gió tự nhiên và cơ học được thiết kế phù hợp đảm bảo luồng không khí tươi liên tục, loại bỏ bụi bẩn, nấm mốc, vi khuẩn và các chất gây ô nhiễm khác, tạo bầu không khí trong lành, tốt cho hệ hô hấp và sức khỏe tổng thể.
Không áp dụng thiết kế giúp thanh lọc không khí, những ngôi nhà mang kiến trúc xanh cũng lựa chọn trồng nhiều cây xanh khả năng hấp thụ các chất ô nhiễm không khí như formaldehyde, benzen, trichloroethylene ví dụ: cây lưỡi hổ, cây thường xuân, cây nhện,.. với mục đích tăng cường oxy và độ ẩm tự nhiên, tạo cảm giác thư thái.
Ngoài ra những ngôi nhà kiến trúc xanh này cũng sử dụng mái xanh và tường xanh không chỉ cách nhiệt và giảm nhiệt độ mái xanh và tường xanh còn giúp lọc không khí, hấp thụ và các hạt bụi nhỏ từ môi trường bên ngoài trước khi chúng xâm nhập vào không gian sống.
Tham khảo bài viết: “Sử Dụng Vật Liệu Kiến Trúc Xanh – Xu Hướng Xây Dựng Đột Phá Thân Thiện Với Môi Trường 2025“
Mặc dù mang lại nhiều ưu điểm vượt trội, nhà được thiết kế theo kiến trúc xanh cũng có một số hạn chế và thách thức nhất định cần được cân nhắc:
Chi phí đầu tư ban đầu cao hơn
Đây là một trong những rào cản lớn nhất của kiến trúc xanh, việc sử dụng vật liệu xây dựng xanh chuyên biệt, áp dụng các công nghệ hiệu quả sẽ khiến chi phí thiết kế dành cho kiến trúc xanh tăng lên đáng kể so với tổng chi phí xây dựng ban đầu so với nhà truyền thống. Bởi các KTS phải khảo sát thực trạng công trình của bạn, họ cần nghiên cứu môi trường, khí hậu thực tế để đưa ra phương án thiết kế thi công và lựa chọn những giải pháp phù hợp thay vì áp dụng những phương pháp truyền thống đã có sẵn.
Phức tạp trong thiết kế và tích hợp hệ thống
Thiết kế nhà xanh đòi hỏi sự tính toán kỹ lưỡng và tích hợp nhiều yếu tố (hướng nắng, hướng gió, vật liệu, hệ thống kỹ thuật…) ngay từ giai đoạn đầu. Sự phức tạp này yêu cầu kiến trúc sư và các chuyên gia tư vấn có kinh nghiệm về kiến trúc xanh.
Thay vì kiến trúc sư thiết kế trước rồi chuyển sang các làm việc độc lập, kiến trúc xanh đòi hỏi một quá trình thiết kế tích hợp ngay từ giai đoạn đầu, các kiến trúc sư cần nghiên cứu kĩ kết cấu, cơ điện, cấp thoát nước, cảnh quan. Sau đó yêu cầu các bên liên quan như kiến trúc sư, kỹ sư kết cấu, kỹ sư MEP – cơ điện nước, chuyên gia về năng lượng, vật liệu, cảnh quan, thậm chí cả chủ nhà và nhà thầuphải làm việc cùng nhau, chia sẻ thông tin và đưa ra quyết định chung.
Mặc dù ngày càng phổ biến, nhưng ở một số địa phương hoặc khu vực nông thôn, việc tìm kiếm và cung ứng đầy đủ các loại vật liệu xây dựng xanh hoặc thiết bị hiệu quả năng lượng chuyên dụng có thể còn hạn chế.
Yêu cầu về bảo trì và vận hành đúng cách
Để các hệ thống xanh (như hệ thống thu gom nước mưa, tấm pin mặt trời) hoạt động hiệu quả và bền lâu, gia chủ cần tuân thủ các hướng dẫn về vận hành và bảo trì định kỳ. Tấm pin năng lượng mặt trời cần được vệ sinh bụi bẩn, lá cây, … ít nhất 2-4 lần/năm để đảm bảo hiệu suất hấp thụ ánh sáng.
Không chỉ vậy hệ thống lọc gió cần được vệ sinh hoặc thay thế thường xuyên (1-3 tháng/lần) để đảm bảo luồng khí lưu thông tốt và giảm tải cho máy và dàn nóng, dàn lạnh cần được bảo dưỡng bởi kỹ thuật viên chuyên nghiệp ít nhất 1 lần/năm.
Lời kết
Qua bài viết này, IMA Việt Nam hy vọng bạn đã có cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn về xu hướng xây dựng kiến trúc xanh. Mặc dù còn tồn tại một số hạn chế nhất định về chi phí ban đầu hay yêu cầu bảo trì, nhưng ưu điểm vượt trội mà kiến trúc xanh mang cho môi trường và chất lượng cuộc sống, công trình chính là lý do khiến đây trở thành lựa chọn đáng cân nhắc cho mọi dự án.
Việc có nên lựa chọn kiến trúc xanh hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố: từ ngân sách, mục tiêu sử dụng, đến mong muốn về một không gian sống và làm việc hài hòa với thiên nhiên. Tuy nhiên, với những lợi ích lâu dài về kinh tế, môi trường và sức khỏe con người, đầu tư vào kiến trúc xanh chính là đầu tư cho tương lai.
Hãy liên hệ với các chuyên gia tư vấn IMA Việt Nam để được tư vấn trực tiếp về kiến trúc xanh