Hiện nay, ngành kiến trúc đang chứng kiến một cuộc cách mạng mạnh mẽ khi sử dụng vật liệu kiến trúc xanh vươn lên trở thành xu hướng xây dựng đột phá thân thiện với môi trường trong năm 2025. Không còn là lựa chọn thay thế, những vật liệu này đang chứng minh hiệu quả vượt trội, mang lại vô vàn lợi ích từ giảm thiểu tác động môi trường đến nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong bài viết này, hãy cùng IMA Việt Nam tìm hiểu sâu hơn về đặc điểm và thông tin của những vật liệu kiến trúc.
Tìm hiểu về vật liệu xây dựng kiến trúc xanh
Vật liệu kiến trúc xanh thân thiện với môi trường là những loại vật liệu được sản xuất, sử dụng và xử lý cuối đời theo cách giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người. Đây là những vật liệu mà vòng đời của chúng, từ khi khai thác nguyên liệu, sản xuất, vận chuyển, thi công, sử dụng, cho đến khi không còn dùng nữa và được xử lý, đều hướng tới việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, giảm ô nhiễm và đảm bảo an toàn cho người sử dụng.
Đặc điểm chính của vật liệu kiến trúc xanh
Các vật liệu xây dựng kiến trúc xanh thân thiện với môi trường có những đặc điểm nổi bật giúp phân biệt chúng với vật liệu truyền thống và mang lại lợi ích cho cả công trình, con người và hành tinh. Dưới đây là những đặc điểm chính:
Nguồn gốc bền vững
Vật liệu kiến trúc xanh ưu tiên sử dụng các nguồn tài nguyên có khả năng tái tạo một cách nhanh chóng như: tre, gỗ từ rừng trồng được quản lý bền vững thay vì gỗ từ rừng nguyên sinh. Hoặc là vật liệu đã qua sử dụng và được tái chế ví dụ: thép phế liệu, nhựa tái chế, tro bay từ nhà máy nhiệt điện.
Việc lựa chọn nguồn gốc bền vững giúp giảm áp lực khai thác lên các tài nguyên thiên nhiên đang dần cạn kiệt, bảo vệ hệ sinh thái (đặc biệt là rừng nguyên sinh), giảm lượng rác thải chôn lấp và giảm năng lượng tiêu thụ cho việc vận chuyển nguyên liệu.
Quy trình sản xuất ít tác động tiêu cực đến môi trường
Không chỉ có nguồn gốc bền vững, thân thiện, những vật liệu kiến trúc xanh này cũng có quy trình sản xuất và xử lý thân thiện, gây ít tác động tiêu cực đến môi trường. Những vật liệu kiến trúc xanh được sản xuất bằng các quy trình tiêu thụ ít năng lượng, ít nước, tạo ra ít khí thải gây ô nhiễm không khí như CO2, SOx, NOx, bụi mịn, và tạo ra ít chất thải rắn độc hại. Các công nghệ sản xuất vật liệu kiến trúc xanh cũng sạch hơn, sử dụng năng lượng tái tạo trong quy trình sản xuất (nếu có) là những yếu tố được đánh giá cao.
Quy trình sản xuất bền vững và nghiêm ngặt này giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí và nước tại các khu vực sản xuất, giảm lượng khí thải nhà kính góp phần hạn chế biến đổi khí hậu, và bảo tồn tài nguyên nước sử dụng trong công nghiệp.
Không độc hại và an toàn cho sức khỏe
Vật liệu xây dựng kiến trúc xanh hiện nay có hàm lượng rất thấp các chất hóa học độc hại có thể bay hơi hoặc phát tán vào không khí trong quá trình sử dụng công trình. Một số chất liệu hóa học độc hại thường có trong keo gỗ công nghiệp thường là Formaldehyde, hay như VOCs có trong sơn, keo, vật liệu hoàn thiện, amiăng, chì… những chất này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho người sống trong công trình, từ dị ứng, đau đầu đến các bệnh mãn tính.
Bằng việc sử dụng những vật liệu kiến trúc xanh, chúng ta không chỉ có thể giảm thiểu ô nhiễm không khí trong nhà, tạo môi trường sống lành mạnh, giảm nguy cơ phơi nhiễm hóa chất độc hại cho con người và môi trường xung quanh khi vật liệu bị phân hủy
Có khả năng phân hủy sinh học
Một ưu điểm của vật liệu kiến trúc xanh có nguồn gốc hữu cơ như rơm rạ, sợi thực vật… có khả năng phân hủy tự nhiên khi được xử lý đúng cách sau khi không còn sử dụng. Do vậy, khi vòng đời sản phẩm kết thúc chúng cũng giúp giảm lượng rác thải tồn đọng trong môi trường, chúng ta có thể trở thành phân bón hữu cơ, khép kín vòng tuần hoàn vật chất tự nhiên.
Có khả năng tái chế hoặc tái sử dụng
Vật liệu kiến trúc xanh không chỉ thân thiện với môi trường, an toàn cho sức khỏe mà chúng cũng được thiết kế và sản xuất để có thể dễ dàng thu hồi, tái chế thành vật liệu mới có giá trị tương đương hoặc thấp hơn, hoặc được tháo dỡ và tái sử dụng trực tiếp cho các mục đích khác khi công trình kết thúc vòng đời. Vật liệu xây dựng kiến trúc xanh giúp giảm đáng kể lượng rác thải xây dựng đưa ra bãi chôn lấp, tiết kiệm không gian đất đai, giảm năng lượng và tài nguyên cần thiết để sản xuất vật liệu mới từ nguyên liệu nguyên sinh.
Độ bền cao và tuổi thọ dài
Những vật liệu xây dựng kiến trúc xanh hiện nay đã được nâng cấp, chúng có độ bền cao, khả năng chống chịu tốt với các điều kiện thời tiết, sự ăn mòn, mối mọt… sẽ có tuổi thọ sử dụng lâu dài hơn. Điều này có nghĩa là công trình ít phải sửa chữa, nâng cấp hoặc thay thế vật liệu trong suốt quá trình hoạt động.
Khi sử dụng những loại vật liệu xây dựng kiến trúc xanh này tức là bạn đang góp phần giảm lượng rác thải phát sinh từ việc sửa chữa và thay thế, giảm năng lượng và tài nguyên cần thiết cho việc sản xuất và vận chuyển vật liệu thay thế.
Tham khảo thêm bài viết:” Khám Phá Những Lợi Ích Bất Ngờ Kiến Trúc Xanh Mang Đến Cho Bạn Trong Năm 2025”
Gợi ý một số vật liệu xây dựng kiến trúc xanh
Tre và gỗ từ rừng có chứng nhận bền vững
Tre là một trong những vật liệu xây dựng kiến trúc xanh phổ biến được dùng cho nội thất, đây là một loại cây có tốc độ sinh trưởng cực nhanh, dễ trồng và có độ bền cao, tre có thể được sử dụng làm vật liệu kết cấu, sàn, tường, và các chi tiết trang trí nội thất, việc sử dụng tre giúp giảm áp lực lên các loại gỗ cứng có chu kỳ sinh trưởng lâu hơn.
Còn với gỗ từ rừng trồng có chứng nhận bền vững, với gỗ được khai thác từ các khu rừng được quản lý một cách có trách nhiệm, đảm bảo việc tái trồng rừng và bảo tồn đa dạng sinh học. Trong kiến trúc, nếu sử dụng loại gỗ có chứng nhận bền vững này thay vì gỗ từ rừng nguyên sinh giúp bảo vệ các hệ sinh thái rừng quan trọng.
Bê tông xanh hoặc bê tông nhẹ
Các loại bê tông xanh, bê tông nhẹ này là một vật liệu xây dựng mới xuất hiện trên thị trường. Chúng sử dụng cốt liệu tái chế như tro bay, xỉ lò cao, vụn bê tông, giảm lượng xi măng Portland truyền thống bởi đây là xi măng vốn có quy trình sản xuất phát thải nhiều CO2. Không chỉ vậy bê tông nhẹ cũng có trúc rỗng giúp giảm trọng lượng và tăng khả năng cách nhiệt cho căn hộ của bạn
Vật liệu cách nhiệt từ vật liệu tái chế hoặc tự nhiên
Một số vật liệu kiến trúc xanh hiện nay còn mang tác dụng cách nhiệt, chúng thường được làm từ giấy báo cũ tái chế, sợi bông, len tự nhiên, hoặc bọt biển khô… Các vật liệu xây dựng kiến trúc xanh này thường ít sử dụng hóa chất độc hại trong sản xuất và có khả năng phân hủy sinh học.
Tấm lợp sinh thái (Tấm lợp hữu cơ)
Những tấm lớp sinh thái này sử dụng sợi hữu cơ tái chế hoặc từ nguồn bền vững và nhựa Bitum, giảm thiểu việc sử dụng các nguyên liệu có hại hoặc khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức.
Những loại tấm lợp sinh thái này cũng nhẹ hơn đáng kể so với ngói truyền thống và cả tôn kim loại, giúp giảm tải trọng lên kết cấu mái và móng, tiết kiệm chi phí cho hệ khung kèo và vận chuyển, không chỉ vậy chúng cũng có khả năng cách âm, cách nhiệt và chống ăn mòn tốt.
Vật liệu hoàn thiện từ vật liệu tái chế
Các loại sàn gỗ tái chế, gạch ốp lát sản xuất từ vật liệu tái chế (như thủy tinh tái chế), hoặc các loại vật liệu trang trí nội thất làm từ vật liệu phế thải nông nghiệp như bã mía, vỏ trấu.
Không chỉ mang khả năng tái chế giúp giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường Vật liệu tái chế thường mang trong mình câu chuyện và dấu ấn thời gian, tạo nên vẻ đẹp độc đáo, cá tính và chiều sâu cho không gian kiến trúc. Với gỗ tái chế chúng có thể có những vân gỗ, màu sắc và kết cấu đặc biệt mà gỗ mới không có hay gạch hay bê tông tái chế có thể tạo ra những hiệu ứng bề mặt thú vị cho tường nhà bạn.
Lời kết
Có thể thấy lựa chọn sử dụng vật liệu kiến trúc xanh không chỉ là một lựa chọn có trách nhiệm mà còn là chìa khóa mở ra kỷ nguyên xây dựng đột phá thân thiện với môi trường trong năm 2025. Những vật liệu này không chỉ giúp giảm thiểu đáng kể lượng rác thải, tiết kiệm năng lượng và tài nguyên, mà còn kiến tạo nên những không gian sống an toàn, lành mạnh và bền vững cho con người.