Gạch nung – vật liệu xây dựng tưởng chừng quen thuộc nhưng lại ẩn chứa trong mình giá trị vượt thời gian. Được tạo nên từ đất sét và lửa, gạch nung không chỉ mang đến độ bền chắc cho công trình mà còn gợi lên vẻ đẹp mộc mạc, hoài cổ đặc trưng. Trong kiến trúc Indochine, gạch nung trở thành điểm nhấn quan trọng, vừa đáp ứng công năng vừa tôn lên sự tinh tế và nét lãng mạn đậm chất Đông Dương. Trong bài viết này, IMA Việt Nam sẽ cùng bạn khám phá vẻ đẹp mà gạch nung mang lại cho kiến trúc Indochine
Tìm hiểu về vật liệu gạch nung
Gạch nung là một loại vật liệu xây dựng phổ biến, được sản xuất bằng cách sử dụng đất sét làm nguyên liệu chính, sau đó trải qua quá trình tạo hình và quan trọng nhất là được nung ở nhiệt độ cao trong lò gạch.
Gạch nung là sản phẩm gốm xây dựng có cường độ chịu lực cao, được hình thành từ hỗn hợp đất sét dẻo và các chất phụ gia (tùy loại), được sấy khô để loại bỏ nước, sau đó nung trong lò ở nhiệt độ khoảng 900°C đến 1000°C. Quá trình nung làm cho các hạt sét liên kết lại với nhau thông qua quá trình thủy tinh hóa một phần, tạo ra một sản phẩm cứng, bền và có màu đỏ đặc trưng do hàm lượng oxit sắt trong đất sét.
Quy trình sản xuất gạch nung
Khai thác và xử lý nguyên liệu
Giai đoạn đầu tiên này nhằm đảm bảo đất sét đạt được độ tinh khiết và đồng nhất cần thiết. Đất sét được khai thác, sau đó được đưa vào các máy nghiền và sàng lọc để loại bỏ các tạp chất thô cứng như đá, sỏi, hoặc các chất hữu cơ. Sau khi làm sạch, đất sét được trộn với một lượng nước chính xác trong máy nhào (hoặc máy đùn) để đạt được độ dẻo tối ưu. Mục đích kỹ thuật của bước này là tạo ra một hỗn hợp đất sét đồng nhất về thành phần và độ ẩm, giúp viên gạch không bị nứt hoặc biến dạng trong các giai đoạn sau.
Tạo hình viên gạch
Đây là giai đoạn định hình kích thước và hình dạng cuối cùng của viên gạch, giai đoạn này gồm tạo hình đùn và tạo hình ép khô và nửa khố
Tạo hình đùn là hương pháp phổ biến nhất là sử dụng máy đùn, hỗn hợp đất sét dẻo được nén mạnh và đẩy qua một khuôn kim loại để tạo ra một dải đất sét dài, liên tục. Dải này sau đó được cắt bằng dây thép tự động thành từng viên gạch mộc có kích thước chính xác. Việc tạo hình chính xác ở bước này quyết định tính thẩm mỹ và khả năng lắp ghép của gạch khi xây dựng.
Tạo hình ép khô và nửa khô áp dụng cho một số loại gạch đặc biệt, đất sét được nén trong khuôn dưới áp lực cao, thường sử dụng cho đất sét ít ẩm hơn, giúp viên gạch có độ đặc chắc cao ngay từ đầu.
Sấy khô
Giai đoạn sấy khô là cực kỳ quan trọng để ngăn ngừa hư hỏng trong quá trình nung. Mục đích của giai đoạn này là loại bỏ hết nước vật lý nằm trong các lỗ rỗng của đất sét, lượng nước này chiếm khoảng 7% – 30% trọng lượng viên gạch mộc. Nếu không được sấy khô đúng cách, hơi nước sẽ bốc hơi đột ngột trong lò nung, tạo áp suất gây nứt, vỡ, hoặc cong vênh gạch mộc.
Khi sấy gạch mộc được xếp trên xe goòng hoặc băng tải và đưa vào lò sấy ở nhiệt độ thấp và được kiểm soát độ ẩm chặt chẽ, tăng dần từ 40°C lên đến 120°C, quá trình này giúp nước thoát ra từ từ và đồng đều.
Nung gạch
Đây là giai đoạn cốt lõi, nơi đất sét chuyển hóa thành vật liệu gốm xây dựng, gạch đã sấy khô được xếp vào lò nung và bắt đầu quá trình gia nhiệt. Quá trình nung được chia thành nhiều giai đoạn nhiệt độ để đảm bảo viên gạch chín đều gồm loại bỏ nước hóa học, thủy tinh hóa, tạo màu sắc
Làm nguội, kiểm tra và phân phối
Sau khi đạt đến nhiệt độ nung tối đa, gạch được làm nguội từ từ và có kiểm soát, việc làm nguội quá nhanh có thể gây sốc nhiệt làm gạch bị nứt hoặc giảm cường độ. Thông thường, nhiệt dư từ quá trình làm nguội này được tận dụng để cấp nhiệt cho lò sấy, tối ưu hóa hiệu suất năng lượng.
Ứng dụng của gạch nung trong kiến trúc phong cách Indochine
Gạch lát sàn: sự kết hợp giữa gạch bông và gạch đất nung
Gạch lát sàn, đặc biệt là gạch bông và gạch đất nung thô, là hồn cốt tạo nên vẻ đẹp hoài cổ và thanh lịch của Indochine. Nếu gạch bông mang lại vẻ đẹp nghệ thuật và lãng mạn thì khi kết hợp cùng gạch nung- loại gạch với gam màu đỏ đất tự nhiên, được dùng chủ yếu ở sân trong, hành lang ngoài trời, và ban công cùng vẻ đẹp của sự mộc mạc, gần gũi và chân thật của vật liệu tự nhiên. Nó giúp công trình Indochine hòa quyện với không gian sân vườn xung quanh, mang lại sự mát mẻ và cảm giác thư thái.
Kết cấu tường và chịu lực cho tường và các bề mặt
Gạch nung là vật liệu cốt lõi cho kết cấu, mang lại sự vững chãi của kiến trúc châu Âu đồng thời giải quyết bài toán khí hậu. Gạch nung được sử dụng để xây dựng các bức tường dày, tường gạch dày hoạt động như một rào cản nhiệt, giúp ngăn chặn sự truyền nhiệt từ cái nóng bên ngoài vào bên trong nhà vào ban ngày và giữ ấm vào ban đêm.
Tính linh hoạt của gạch nung cho phép xây dựng các chi tiết cong như mái vòm và cửa sổ, cửa đi vòm. Những chi tiết này không chỉ tăng khả năng chịu lực mà còn mang lại vẻ đẹp cổ điển, lãng mạn đặc trưng của kiến trúc Tân cổ điển Pháp, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật xây dựng phương Tây và sự thích nghi nhiệt đới.
Trang trí bề mặt tường
Gạch nung, đặc biệt là gạch thẻ, được ứng dụng để tạo điểm nhấn thẩm mỹ và chiều sâu kết cấu cho công trình. Gạch nung với bề mặt thô mộc, không trát vữa hoặc ốp trang trí, được sử dụng để nhấn mạnh các mảng tường, chân cột, hay mặt tiền. Gạch nung khi ốp tường sẽ đem đến cho công trình sự chân thật, thô mộc và bền bỉ theo thời gian. Nó mang lại một chiều sâu kết cấu (texture) cho bức tường, tạo cảm giác cổ kính và khác biệt hoàn toàn với các bề mặt trát vữa phẳng phiu, góp phần vào tính hoài cổ chung của phong cách Indochine.
Ngoài ra, gạch nung được dùng để lát các bệ cửa sổ, bậc thang hoặc các gờ tường nhằm đảm bảo độ chống mài mòn cao, vừa tạo điểm nhấn màu đỏ đất ấm áp, là sự kết hợp tinh tế giữa công năng và màu sắc trong thiết kế nội ngoại thất.
Lời kết
Từ những viên gạch đỏ mộc mạc cho đến những bức tường, lối đi hay mặt tiền đậm chất nghệ thuật, gạch nung đã chứng minh sức sống bền bỉ và vẻ đẹp không bị mai một theo thời gian. Trong kiến trúc Indochine, nó không chỉ là vật liệu xây dựng mà còn là một phần linh hồn, gắn kết giữa quá khứ và hiện tại. Chọn gạch nung chính là chọn sự hài hòa giữa độ bền, công năng và giá trị thẩm mỹ – một lựa chọn tinh tế cho những công trình mang đậm dấu ấn cá nhân và phong cách.